De syndicalist; weekblad van het Nederlandsch Syndicalistisch Vakverbond, jrg XIV, 1936-1937, no 22, 28-11-1936  (Delpher)


DE VRO. WORDT BEDREIGD

J) De minister van Binnenlandse Zaken heeft aan de volksvertegenwoordiging officieel doen weten, dat het in zijn voornemen ligt binnenkort de Vrijdenkers Radio Omroep van zijn zendtijd te beroven. De vrijdenkers zullen dan in het geheel geen gelegenheid meer hebben, hun stem door de aether te doen horen.

In de motivering tot dit voornemen wijst de minister er op, dat, evenals voor De Dageraad, ook voor de VRO. grondslag is de souvereiniteit en autonomie der rede, onder afwijzing en bestrijding van elk geloofsdogma of bindend gezag van kerk of persoon, Schrift of overlevering. Vooral na het verbod om rechtstreeks of zijdelings godsdienst, zedelijkheid, gezag of volkskracht te ondermijnen moesten — haast vanzelfsprekend volgens de minister — verschillende ingezonden teksten geheel of gedeeltelijk worden verboden. Meermalen zou de VRO. daarom een reeds vroeger uitgezonden tekst herhaald hebben.

Wat het laatste betreft zij er onmiddellijk op gewezen, dat dit van 1 Augustus 1935 tot 3 October 1936 — in 14 maanden — slechts eenmaal is voorgekomen, iets wat overigens ook bij andere omroepverenigingen voorkomt.

Het is echter wel kras, dat terwijl de regering door middel van een, overigens geheel met de geest van de Grondwet in strijd zijnde, censuur de zeggenschap aan zich houdt over de uit te zenden redevoeringen, thans reeds de ingediende, doch niet uitgezonden teksten een grond kunnen vormen voor een algeheel verbod tot uitzending.

Tot dusverre was reeds de VRO. uiterst stiefmoederlijk bedeeld. Het aantal vrijdenkers is in Nederland waarlijk niet zo gering als zekere ministers het gaarne zouden wensen en het overeenkomstig die vrome wensen doen voorkomen. Reeds in 1930 behoorden in Nederland op een bevolking van nog geen 8 millioen ruim een millioen inwoners tot geen enkele kerk. Bovendien groeit hun aantal buitengewoon snel. Van 1920 op 1930 was het meer dan verdubbeld: het steeg van 533 000 op 1 114 000 of van 7,78 tot 14,42 pet. Toch waren de vrijdenkers in de aether zeer stiefmoederlijk bedeeld: de VRO. beschikte over slechts één pover uurtje zend• tijd in de gehele maand. De VRO. heeft daarvan een zeer nuttig en door tienduizenden hogelijk gewaardeerd gebruik gemaakt. Wij denken slechts aan de radio-lezingen van Hoving over het antisemitisme, waarin hij op zuiver wetenschappelijke wijze deze uiting van achterlijkheid en barbarisme danig te lijf ging. Maar dat uurtje zendtijd zal — als de regering haar zin krijgt — aan de VRO. worden ontnomen, d.w.z. de laatste zendtijd zal aan een zevende deel der bevolking worden ontroofd! En dat wijl dit zevende deel de souvereiniteit der rede erkent onder afwijzing van het gezag van kerk of priester, van Schrift over overlevering, d.w.z. van fabeltjes en sprookjes! Nu de godsdienst zich niet door middel van redelijkheid en gezond verstand kan handhaven, probeert men het met de dictatuur van de geest. Het zal niet baten, maar niettemin is het een groot onrecht.

Want hoe staat het met de kerken? Die kunnen zoveel uitzenden als zij willen, die kunnen vertellen wat zij willen. In Bloemendaal kennen wij een kerk van een kleine gemeente, die er een eigen zender op nahoudt, die de preken bij iedere liefhebber thuis brengt zonder dat er van enige censuur sprake is. Langs deze weg kunnen alle mogelijke sprookjes over God en de duivel, over een Adam en Eva de wereld worden ingezonden, waarover ieder verstandig en ieder wetenschappelijk man de schouders ophaalt. Maar het is waar: hierbij is niet de rede, maar het dogma, het bijgeloof, d.w.z. de onredelijkheid de grondslag der uitzendingen en het is alleen van de redelijkheid, dat de heersers en belanghebbenden bij deze onredelijke maatschappij gevaar hebben te duchten voor hun macht en hun bezit!

Het allerergste is evenwel, dat de nederlandse regering dit onrecht tegenover tenminste een zevende deel der bevolking aankondigt in aansluiting op de brutale campagne, die de NSB. heeft ontketend tegen de vrije gedachte, een campagne, die de ere Gods verdedigt met rotte tomaten en vuile eieren onder het motief, dat de overheid dit niet voldoende doet. Maar ziet, minister De Wilde toont zich de dienstwillige dienaar van Mussert: Mussert kikt en De Wilde beschikt!

Het is de bekende methode om de NSB. „de wind uit de zeilen te nemen", waarbij men in werkelijkheid slechts concessies doet aan de fascistische geest, of beter ongeest, wangeest, en daarmede het fascisme geestelijk voorbereidt.

Het is een volstrekte noodzakelijkheid, dat het gehele vrijheidslievende deel der nederlandse bevolking tegen het voornemen van de regering om de VRO. monddood te maken, krachtig, scherp en daadwerkelijk stelling neemt. Het protest moet niet slechts gaan tegen deze maatregel, maar in beginsel tegen de gehele radio-censuur. Noch voor het in vergaderingen gesproken woord, noch voor de drukpers is in Nederland censuur toegestaan. Maar de volksgeest, die zich indertijd tegen iedere censuur daadwerkelijk zou hebben verzet, was zozeer ingesluimerd toen de radio zijn intrede deed, dat de reactie ze daarbij zonder protest kon invoeren.

Het gaat in deze zaak niet om de zendtijd van de VRO. alleen. Tot dusverre mocht iedere godsdienst door de radio wel verdedigd, maar niet bestreden worden. Thans mogen de vrijdenkers zich zelfs door de aether niet meer mogen doen horen om in de geest van hun opvattingen geestelijke en zedelijke vraagstukken te behandelen. Straks — als er geen daadwerkelijk verzet komt — zal men hun verhinderen, zich in openbare vergaderingen uit te spreken. Mussert heeft het immers reeds geëist! Maar ook op radio-gebied zal de reactie verder gaan. Als de VRO. is afgeslacht, zal de VARA. aan de beurt komen. Zij moge zich in allerlei bochten wringen, het Wilhelmus uitzenden en Juliana in het gevlei pogen te komen: het zal niet baten. Het ligt in de lijn van het huidige kapitalisme de arbeidersbeweging uit te roeien en het is in de voorbereiding van het beslissende offensief reeds een flink eind gevorderd.

Men verdedigt de vrijheid en de democratie niet door de „extremisten" van hun democratische

rechten en vrijheden te beroven. De „gematigde richtingen" beschermen zichzelf niet, doch zij verzwakken zich slechts door de inperking van de vrijheid der „extremisten" passief te aanvaarden. De fascistische geest en het fascistisch gevaar kan men slechts weren door de vrijheid als beginsel en ieder stukje vrijheid als zodanig te verdedigen.

Daarom behoort de gehele arbeidersklasse tegen het voornemen der christelijke regering in het geweer te komen. Haar vrijheid, haar belangen staan op het spel. Laat zij niet terugdeinzén voor „extremisme". Wij leven in een tijd van uitersten. Wij leven in een tijd, waarin de revolutie in de techniek een revolutie in het gehele economische en sociale leven dwingend gebiedt. Aanvaardt de arbeidersklasse deze Sociale Revolutie niet, dan zal

de fascistische contra-revolutie zegevieren.

Dat parlementaire actie nog iets zou kunnen uitrichten, is een gevaarlijk bijgeloof. Amsterdam heeft een rode Raadsmeerderheid. Heeft zij Van der Waay teruggebracht op de plaats, die hem toekomt? Heeft zij enig onrecht hersteld door de haar voorafgegane burgerlijke meerderheid gepleegd?

Indien aan de VRO. de zendtijd wordt ontnomen, zal ook 'n grote verkiezingsoverwinning der SDAP. die niet teruggeven! Duitsland heeft ons in dat opzicht genoeg geleerd!

Het verbod van de VRO. betekent een versterking van het nederlandse fascisme. Alleen van de bereidheid tot de strijd der directe actie in de arbeidersklasse hangt het af, of het fascisme zal zegevieren of het socialisme. Mogen de ogen eindelijk open gaan!

ZENSL MUEHSAM MOET VRIJ

PROTEST VAN NEDERLANDSE KUNSTENAARS

In verschillende bladen, o.a. in de Manchester Guardian van 30 Juni, zijn artikelen verschenen over de weduwe van de anti-fascistische revolutionnaire dichter Erich Mühsam, die in Juni 1934 door de nationaal-socialisten in het concentratiekamp Oranienburg werd vermoord.

In deze artikelen wordt medegedeeld, dat Zensl Mühsam uitgenodigd was, om naar Sovjet-Rusland te komen, teneinde aldaar lezingen te houden over de terreur in Duitsland, van welke lezingen inmiddels meerdere in verschillende industrie- en landbouwcentra van Sovjet-Rusland plaats hebben gevonden, totdat zij plotseling op 23 April door de Sovjet-autoriteiten is gearresteerd.

Behalve voor het houden van voordrachten, was Mühsam's weduwe naar Rusland gekomen, om besprekingen voort te zetten in zake een eventuele uitgave van de werken van Erich Mühsam, wiens literaire nalatenschap zij bij haar vlucht uit Duitsland had weten te redden en mee naar Rusland had gebracht.

Onmiddellijk na haar verdwijning stelden haar te Moskou verblijfhoudende familieleden pogingen in het werk, haar verblijfplaats op te sporen. Ook vanuit het buitenland wendde men zich tot de secretaresse van de Internationale Rode Hulp, Helena Stassova, om iets naders betreffende het lot van Zensl Mühsam te weten te komen. Geen enkele dezer pogingen werd echter met succes bekroond. De autoriteiten hulden zich in zwijgen. Zensl Mühsam's vriendin, Helena Stassova, deelde mede, dat eventuele brieven, bestemd voor Zensl Mühsam, aan haar gezonden moesten worden en zij wel voor verdere doorzending zou zorg dragen. In Rusland zelf mag niemand het zonder levensgevaar wagen, ook maar naar haar lot te informeren.

Eindelijk na drie maanden (!) en klaarblijkelijk onder de druk van de publicaties in de buitenlandse pers weet het nederlandse communistische orgaan te melden, dat Zensl Mühsam inderdaad in Rusland is gearresteerd. Over haar verblijfplaats wordt geen woord gerept. Evenmin, over wat haar concreet wordt ten laste gelegd, maar zij zou worden uitgewezen! Intussen is er alle reden voor, om met aandacht het verloop dezer zaak te volgen. Zolang zij zich in de macht bevindt van de russische geheime staatspolitie, is er alle reden, om voor haar leven te vrezen.

Ieder, die de door de nationaal-socialisten toegepaste terreur

en vervolgingsmethoden verfoeit en bestrijden wil, kan in dit optreden der Sovjet-regering niets anders zien dan een daad van verregaande willekeur en afschuwelijk machtsmisbruik. Hier toch werd zonder opgaaf van redenen een vrouw gearresteerd, die door haar heldhaftige optreden tegen de SA. en de SS. in Duitsland ieders bewondering heeft verworven, een vrouw, wier echtgenoot door de nationaal-socialisten zestien maanden lang op beestachtige wijze werd gemarteld en tenslotte om het leven gebracht, en die de uitnodiging, om naar Rusland te komen, had aanvaard met het doel, zich in dienst te stellen van de strijd tegen het fascisme!

Als anti-fascisten en tegenstanders van alle terreur menen dan ook de ondergetekenden niet anders te kunnen, dan een scherp protest te laten horen tegen deze minderwaardige en ontoelaatbare practijken der Sovjet-autoriteiten.

Zij verlangen van de russische regering de onmiddellijke invrijheidstelling van Zensl Mühsam en tevens, dat haar gelegenheid zal worden gegeven, Rusland te verlaten.

M. Bleekrode, Kunstschilder, Amsterdam Mr. Drs. A. Borger, Publicist, Amsterdam Dr. Menno ter Braak, Letterkundige, Den Haag J. Gans, Letterkundige, Den Haag Jan Greshoff, Letterkundige, Brussel Jac. van Hattum, Letterkundige, Amsterdam J. Jacobs, Letterkundige, Amsterdam David de Jong Jr., Letterkundige, Amsterdam Halbo C. Kool, Letterkundige, Amsterdam Dr. Dan. de Lange, Bilthoven J. B. Meyer, Tandarts, Amsterdam Maurits Mok, Letterkundige, Zandvoort E. du Perron, Letterkundige, Parijs Marianne Philips, Letterkundige, Bussum John Radeker, Beeldhouwer, Amsterdam Elisabeth de Roos, Letterkundige, Parijs P. J. Schmidt, Journalist, Amsterdam Dr. G. Stuiveling, Letterkundige, Hilversum Charley Toorop, Schilderes, Bergen (N.-H.) Maurits Dekker, Letterkundige, Amsterdam, Amstellaan 56, Zuid

Bewijzen van instemming met dit protest kunnen gezonden worden aan de laatste ondertekenaar.

CNT. IAA. SAC.